Onze jongste doet momenteel eindexamen HAVO. Dat is een zenuwslopend gebeuren, vooral voor mij. Zelf vindt ze het ook spannend, maar in mijn ogen blijft ze toch behoorlijk rustig. Ze is bepaald niet non-stop aan het leren en dat zegt mij, dat ze voldoende vertrouwen heeft in de kennis die ze in de afgelopen jaren heeft opgedaan. Maar als nou toch die beruchte black-out ineens toeslaat? Of stel dat ze net ongesteld wordt op de dag dat ze dat ene lastige vak moet doen? Kortom, als vader heb ik er mijn handen vol aan! En kan ik me soms inwendig opwinden over het feit, dat een dergelijk zenuwslopend gebeuren bedacht is om te toetsen of leerlingen in alle zes jaar daarvoor wel een beetje wijzer zijn geworden. Moet dat nou echt op deze manier, met het risico dat een enkeling, puur omdat hij of zij die stress niet aan kan, gedoemd is om nog een jaar over te doen? Ik herinner me nog het pijnlijke moment op de dag dat ik mijn diploma kreeg uitgereikt. In de volle roezemoezende aula werd door onze conrector de naam van E., een klasgenootje van me, genoemd. Haar werd gevraagd, even mee te lopen, hetgeen in een plotselinge, beklemde stilte geschiedde. Daarna werden de diploma’s uitgereikt en kon het feesten beginnen. Behalve voor E. natuurlijk.
Valt er ook iets positiefs te zeggen over het examen als afsluiting van de middelbare schooltijd en toetsing van het geleerde? Mijn buurvrouw werkt in het onderwijs. Zij had wel een argument: zo’n eindexamen is, met al zijn spanning, een metafoor van het leven zelf. De dingen die er echt toe doen, krijg je nooit cadeau en het leven legt je nog veel meer examens op, waar je soms minder voorbereid en met aanzienlijk minder goede begeleiding doorheen zult moeten. En, zei ze, afgezien daarvan is het eindexamen middelbare school, inclusief kolderdag en gala, voor de scholieren een ijzersterke rite de passage naar een nieuwe levensfase. Ik vond dat twee sterke argumenten pro. Maar ik zal vast de enige ouder niet zijn die hoopt, straks opgelucht de vlag te kunnen uithangen!