Het is alweer vier jaar geleden dat ik afscheid van Defensie nam. Afscheid met pijn in het hart, maar ik had de uiterste houdbaarheidsdatum bereikt. Een zwart gat gaapte me vervolgens bepaald niet aan, eerder de uitdaging om uit de vele opties de juiste, de meest verstandige, de meest passende te kiezen. Of dat gelukt is? Met enige voorzichtigheid durf ik dat wel positief te beantwoorden. Intussen ben ik, na drie-en-half jaar steeds weer kiezen uit die veelheid aan opties, weer in een min of meer gestructureerd bestaan beland, door nu alweer bijna zes maanden te doen waarmee ik ooit in 1984 in het dorpje Tricht begon: ‘herder en leraar’ zijn. Dominee dus. Hetzelfde, maar toch anders. Met meer dan dertig jaar levenservaring in mijn ransel. Binnen en buiten de kerk. In binnen- en buitenland. Ervaring en leeftijd maken dat ik minder moet van mezelf. Wel goed werk afleveren, maar ik hoef de kerk niet te redden, laat staan de hele wereld. Hoewel mijn agenda tegenwoordig weer uit z’n voegen barst, maakt het me niet onrustig of gestrest. De meeste tijd vul ik met luisteren, en af en toe mag ik wat tekst en uitleg geven. Ik realiseer me vaak dat ik in de herfsttijd van mijn leven verkeer. Dat gegeven maakt me op zichzelf niet vrolijk. Maar de zegen van deze levensfase is zeker, dat er minder sprake van moeten, meer van ont-moeten is.
