Even voelde ik iets van ontroering bij het bericht van overlijden van paus Benedictus. Een ontroering die niet zozeer voortkomt uit warme gevoelens die ik voor de voormalige bisschop van Rome heb gekoesterd. Ik vond hem nogal behoudend, niet erg flexibel en weinig pastoraal, om het vriendelijk te zeggen. Zijn trilogie over Jezus schijnt trouwens de moeite waard van het lezen waard te zijn en naar verluidt krijg je daarin ook een andere kant van Joseph Ratzinger te zien die wellicht meer leraar dan herder was. De ontroering die ik voelde, was meer vanwege de berichtgeving in de laatste dagen van zijn aardse leven. Mij grepen die beelden wel aan, van al die biddende mensen die natuurlijk ook wel begrepen, dat een ernstig zieke man van 95 jaar niet meer herstelt, maar met hun gebeden als het ware een warme deken over hem wilden uitspreiden in zijn laatste aardse dagen. Zo’n demonstratie van medeleven bewijst, dat we nog lang niet allemaal in onze eigen narcistische bubbel opgesloten zitten.
Verder zal paus Benedictus mij vooral bijblijven in de sublieme weergave die Anthony Hopkins van hem geeft in de prachtige film The Two Popes. Waar in die film precies de grens tussen feit en fictie loopt, is voor mij als buitenstaander moeilijk uit te maken, maar de Benedictus die daar door Hopkins wordt neergezet, is een mens om van te houden. Iemand die vecht met zijn eigen rechtlijnigheid en behoefte aan zwart-witschema’s, die uiteindelijk zijn kwetsbaarheid niet verhult en zijn tekorten eerlijk onder ogen ziet. Mogelijk is het voortijdig terugtreden van Benedictus in 2013 als paus, waarmee er ruimte kwam voor de vernieuwende persoon van Franciscus, zijn meest pastorale dienst aan de rooms-katholieke wereldkerk geweest. Dat suggereert de film in elk geval. Het zou het morgen bij de uitvaart zomaar kunnen blijken, dat de grootste dankbaarheid voor zijn pausschap gekoppeld is aan zijn besluit om niet in het harnas te sterven, maar voortijdig met emeritaat te gaan. Ik kan wel wat religieuze en politieke leiders bedenken die er goed aan deden, daar snel een voorbeeld aan te nemen! Wat me ook door het hoofd schoot is dit: Benedictus/Joseph Ratzinger heeft – daar twijfel ik niet aan- ook in het handhaven en propageren van zijn conservatieve opvattingen oprecht gemeend dat hij daarmee Christus en Zijn kerk op de juiste wijze diende. Het aardige in de film ‘The Two Popes’ is dat hij daarin van Bergoglio stevig tegenspel krijgt, en in de film wordt gesuggereerd dat dat precies de reden van Benedictus’ zelfreflectie is geweest die leidde tot zijn voortijdig aftreden. Wat mag je blij zijn met mensen om je heen die de moed hebben om je tegen te spreken, kritische vragen te stellen, al te grote stelligheden te relativeren. Vooral in religieuze bewegingen en genootschappen waar charismatische leidersfiguren als onaantastbare grootheden de toon zetten, blijkt dat zonder zulke tegenstemmen voorgangers soms van heel hoog kunnen vallen.
Comments