BEZIN MET BACH – BIJNA (BETER DAN) EEN KERKDIENST...

Ga even met me terug in de tijd. Om straks op tijd te zijn! Het was op zaterdagmorgen 31 mei dat Mirjam en ik onszelf in de stadsschouwburg van Utrecht, terug vonden. Nota bene op zaterdagmorgen, de dag waarop we normaliter met twee kranten en een kop koffie soms wel twee uur langer dan gebruikelijk in bed blijven. De reden voor deze vroege escapade op de sabbat? Welnu, Mirjam’s oog was gevallen op een evenement onder de naam ‘Bezin met Bach’. De formule is simpel, maar uiterst effectief: een spreker of spreekster die zich met Bachs muziek verwant weet en er ook enige kennis van heeft, houdt een oratie over een maatschappelijk relevant thema. Voorts zijn er professionele musici aanwezig die Bachs muziek uitvoeren, en er is poëzie, levendig en theatraal vertolkt door dichter/theatermaakster Maud Vanhauwaert uit Vlaanderen. De lezing werd dit keer gehouden door historica Beatrice de Graaf. Voor haar als inwoner van Utrecht een thuiswedstrijd. Haar thema: crisis. Ze schreef daar recentelijk een boeiend essay over voor de Maand van de Geschiedenis. Voor een tot de laatste stoel gevulde grote concertzaal hield ze een bijna drie kwartier durend verhaal. Wat me vooral is bijgebleven, is de gedachte dat de muziek van Bach mede hierom zoveel mensen aanspreekt, omdat hij het echte leven in zijn composities verwerkt. Het is doorleefde muziek. Ook de crises in zijn persoonlijke leven klinken er volop in mee. En die waren er, nogal... Stel je voor: Johann Sebastian Bach verloor zijn eerste vrouw al op jonge leeftijd, een gebeurtenis waarvan hij pas kennis nam toen hij terugkwam van een werkreis en zij letterlijk al dood en begraven was. En van alle kinderen die deze in alle opzichten enorm vruchtbare componist verwekte, in zijn eerste en tweede huwelijk, bezweken er tien voortijdig. Maar, zo vertelde Beatrice de Graaf, in de muziek van Bach hoor je ook altijd een hoopvolle toon. Omgaan met de crisis in het grote en kleine leven kent twee gestalten. Enerzijds doe je er alles aan om te bezweren wat bezworen kan worden. Maar de gelovige mens – en dat was Bach - oefent zich tevens permanent in de hoop, ook als niet alle (gevolgen van de) crises te bezweren zijn. Bach oefende dat onder meer door in gezinsverband te musiceren. In Tivoli werden de woorden van Beatrice de Graaf muzikaal briljant ondersteund door een zangeres en vijf musici van de Nederlandse Bachvereniging. Alles bij elkaar een programma zonder pauze van anderhalf uur. Zeg maar de duur van een goed gevulde kerkdienst. Ik dacht bij mezelf: als men dit op zondgmorgen zou organiseren, bleven de kerkbanken in Utrecht misschien grotendeels leeg, want wat hier in de concertzaal werd aangeboden, had het kaliber van een inhoudsvolle viering, inclusief gezongen gebedsteksten als ‘Erhalt ons, Herr, bei deinen Wort’ en ter afsluiting een gezongen: ‘Verleih uns Frieden.’ Er komt meer ‘Bezin met Bach’. Ik noteerde vast zaterdagmorgen 25 oktober, met filosofe Marjan Slob, over ‘Berusting’, en zaterdag 28 februari 2026, met schrijfster Joke Hermsen, over ‘Heimwee’. En dus ook weer met Bach, met presentator Lex Bohlmeijer en met de sprankelende Maud Vanhauwaert. Wees er op tijd bij met het bestellen van uw kaartjes, want de kerk - sorry concertzaal - zal ongetwijfeld weer haast te klein zijn!