Ik kom nog een keer terug op het besluit van de synode van de Protestantse Kerk, dat iedereen die als vrijwilliger of professional met ‘kinderen en kwetsbare mensen’ werkt, vanaf zomer volgend jaar een VOG moet kunnen overleggen. Een VOG is een officiële verklaring van de overheid, dat je je in het verleden niet aan enige vorm van grensoverschrijdend wangedrag hebt schuldig gemaakt en daardoor in contact met justitie bent gekomen. Op de website van screeningsautoriteit Justis valt te lezen dat jaarlijks zo’n 1,2 miljoen mensen een VOG aanvragen. Aangenomen dat kinderen en senioren zo’n aanvraag niet indienen, mag je welhaast veronderstellen, dat de Nederlander zonder VOG intussen een witte raaf is. Immers, volgens de website van Justis moet je het wel heel erg bont gemaakt hebben, wil je niet voor zo’n verklaring in aanmerking komen.
Voor mij blijft de vraag, waarom we in de kerk behoefte zouden hebben aan zo’n verklaring. Een collega opperde: als signaal aan de slachtoffers van incest en andere vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Een signaal dat we in de kerk hun lot ernstig nemen. Maar dat signaal lijkt mij dan toch vooral een symbool. Het vormt geen enkele garantie dat morgen niet opnieuw mensen in machtsposities in de fout kunnen gaan. Als we als kerk dan zo bang zijn voor ontsporingen, lijkt het me effectiever om -a- vertrouwenspersonen aan te stellen, liefst van ver buiten de inner circle – en -b- bepaalde vormen van theologie, prediking en catechetisch onderricht zeer kritisch tegen het licht te houden en ons af te vragen in hoeverre deze bijdragen aan het veroorzaken, in stand houden of verhullen van een cultuur waarin grensoverschrijdend gedrag kan gedijen en langdurig voortgezet kan worden. En ik zeg het maar zoals het is: uit de schrijnende verhalen wordt duidelijk, dat deze excessen het vaakst voorkomen in de ultra-orthodoxie, hetzij van roomse, reformatorische of evangelische snit.
Tenslotte: de meeste kerkelijke gemeenten in de Protestantse Kerk Nederland zijn tegenwoordig dusdanig klein in getal, dat de betrokken leden elkaar goed kennen en weten welk vlees men in de kuip heeft. In combinatie met de toenemende vergrijzing geldt bovendien, dat de meeste vrijwilligers zelf tot de ‘kwetsbare mensen’ behoren. Maar los daarvan: ik vind dat we als kerk onze eigen waarden niet serieus nemen, als we die mensen die – vaak al decennia lang - actief in het kerkenwerk zijn, ineens een motie van wantrouwen doen toekomen. In de praktijk vermoed ik, dat volgend jaar in veel kerken, na veel geharrewar over wie dan wel en niet zo’n verklaring moeten hebben, uiteindelijk wel volgzaamheid aan de synode zal worden betoond. En daarna verwacht ik, dat er niemand meer op terugkomt en dat de VOG, in elk geval voor vrijwilligers in de kerk, een stille dood zal sterven.
Comentários