Heb lang geaarzeld of ik dit stukje moest schrijven. Omdat het aandacht oproept, terwijl ik eigenlijk zou wensen dat het geen aandacht kreeg. Maar omdat ik het intussen tijdens mijn werk bij mensen thuis tegenkom en naar mijn mening gevraagd wordt, ga ik er toch iets van vinden. Van het blad Eyeopener dus. Volgeschreven door Jaap Dieleman, voormalig kunstschilder, nu full time evangelist en “bijbelleraar”. Na een stormachtige puberteit, gekleurd door het jong overlijden van zijn vader, had hij als adolescent tijdens een gospelconcert een religieuze ervaring die hij zelf beschrijft als “een ontmoeting met Jezus.” Dieleman is intussen gepokt en gemazeld in de reli-business, geeft “trainingen over de hele wereld”, voert evangelisatiecampagnes in exotische oorden als Oeganda en de Filippijnen, maar evengoed in zijn voormalige woonplaats Leerdam, waar hij nog onlangs enkele honderden belangstellenden – allemaal keurig gemondkapt en op anderhalve meter – bediende met een hagepreek op een voetbalveld.
Eyeopener is bedoeld om huis aan huis bezorgd te worden en daarom in een miljoenenoplage geproduceerd. Een anonieme sponsor wist zich geroepen om hieraan bij te dragen. Jaap Dieleman is ervan overtuigd dat hij met het overwegend door hem zelf volgeschreven blad de diepste waarheid over de gebeurtenissen in onze tijd verkondigt. Niet dat hij pretendeert dat die waarheid uit zijn eigen brein ontspringt. Nee, volgens hem is alles wat we meemaken, al voorspeld in profetische teksten in de Bijbel, met andere woorden ‘goddelijke waarheid’. Daar wordt het voor mij lastig. In mijn ogen is vijfennegentig procent van de in Eyeopener gepresenteerde ‘waarheid’ volstrekte onzin, wanneer ik het langs de meetlat van theologische kennis en gezond verstand leg. De manier waarop de Bijbel – een gecompliceerde en gevarieerde verzameling boeken met een ingewikkelde ontstaansgeschiedenis – in Eyeopener als receptenboek wordt gehanteerd, valt onmogelijk serieus te nemen. Alleen al historisch gezien is de pretentie, met behulp van Bijbelteksten de eigen tijd als een reeds beschreven scenario te duiden, aantoonbaar tot mislukken gedoemd. Tegelijkertijd onderken ik dat er wereldwijd talrijke mensen zijn, die door prediking zoals die van Dieleman houvast op de ingewikkelde en beangstigende grote wereldgeschiedenis menen te vinden. Corona, ebola, orkanen en aardbevingen, alle rampen zijn voorspeld, de staat Israël is een daad van God, en als het echt helemaal te erg wordt op aarde, komt de Here Jezus zijn gelovigen ophalen en zweven we Hem tegemoet in de lucht “in the twinkling of an eye”. Nee, ik geloof dat allemaal niet, maar lang geleden, als evangelisch bevlogen adolescent, was er een periode dat ik dat wel deed, met alle radicale overtuigdheid die een jongvolwassene kan kenmerken. Maar hé, toen was ik 19! Dieleman is al opa! Hij zou beter moeten weten. Bij al zijn bevlogenheid komt hij op mij daarom over als een eigenwijze religieuze doe-het-zelver die zich niets gelegen laat liggen aan de serieuze arbeid van theologen van eeuwen her, die met goede argumenten en met groot respect voor de Schrift afdoende hebben aangetoond dat je niet op deze manier met de Bijbel kunt omgaan. Toegegeven, ik voel in Eyeopener zijn gedrevenheid en oprechte bewogenheid. En ik snap dat er talloze mensen zijn die bij een verhaal als dit houvast menen te vinden. Ogenschijnlijk onbetwistbare waarheden doen het goed in onzekere tijden, zeker bij mensen die oprecht willen geloven dat er een God is die zich om ons bekommert en die bereid zijn, zich te conformeren aan wat ze als "Woord van God" beschouwen. Maar uiteindelijk is dit verhaal noch profetisch, noch pastoraal. En ik hoop eerlijk gezegd dat de meeste ontvangers het blad regelrecht in de oud papierbak deponeren, zodat hun deze al te simplistische interpretatie van christelijk geloven bespaard blijft.
