Ten aanzien van Facebook koester ik gemengde gevoelens. Ik zie er beslist de leuke kanten van, zoals het - met mate - delen van mooie, grappige, ontroerende momenten en herinneringen. Of het na decennia weer kunnen aanknopen van banden met ''vrienden van vroeger". Ik kan er mijn schrijfsels kwijt, zoals deze blog. Waarvoor schrijft een mens anders dan om gelezen te worden? Ik kan mijn vrienden attent maken op evenementen of gebeurtenissen waarvan ik denk dat ze die belangrijk of interessant vinden. Ik kan er mijn kleine liefhebberij uitleven, namelijk het fotograferen van mooie oldtimers onder de noemer ‘Onderweg gezien’, en ga zo maar door.
Tegelijkertijd erger ik me aan Facebook. Of beter gezegd; aan mezelf, omdat ik niet altijd immuun blijk voor de verleidingen van dit medium en verwante social media. Ik kijk, - met afschuw, maar ik kijk! -, naar filmpjes over onsportief gedrag op het voetbalveld, naar het misselijk makende gedrag van hooligans, naar voorbeelden van lompheid en racisme, naar het kuddegedrag van mensen die ergens voor of tegen zijn. Tegen wil en dank boeit het me en ongemerkt neemt het soms meer van mijn tijd in beslag dan ik wenselijk acht.
Het zien van dit soort filmpjes zet trouwens ook aan tot bezinning op de oeroude vraag 'wat is de mens?' Ik heb ‘De meeste mensen deugen’ van Rutger Bregman aan veel mensen aanbevolen als lezenswaardig. Maar sinds ik ‘Borderline Times’ van Dirk de Wachter heb gelezen, ben ik over dat deugen toch weer wat minder optimistisch geworden. Zeker, wij zijn tot veel moois, edelmoedigs en goeds in staat, (ook dat leert Facebook mij regelmatig), maar we hebben onmiskenbaar ook een donkere kant. En wanneer wij daaraan toegeven, in de vorm van jaloezie, hebzucht, arrogantie, superioriteitsgedrag, agressie of wat voor andere negatieve eruptie dan ook, dan weten we in no time een zeer actuele hel op aarde te creëren. En dankzij de camera op onze mobieltjes kunnen we heel wat helse taferelen wereldkundig maken. ‘Zware dominees’ construeren op basis van de eerste hoofdstukken van het bijbelboek Genesis een mensbeeld dat wordt samengevat als ‘in zonde gevallen en geneigd tot alle kwaad’. Ik kan daar volstrekt niet mee uit de voeten. Maar ik moet bekennen dat ik met een naïef optimistisch mensbeeld en een vrolijk vooruitgangsgeloof ook niet echt vooruit kan zonder een aanzienlijk deel van de dagelijkse realiteit uit mijn gezichtsveld te bannen. Ik gooi het graag nog eens in de groep… Wat is de mens? Wat zeggen jullie? En predikanten en pastores, hoe (s)preken jullie?
Mensen horen graag ergens bij Henk, Cialdini die veel over beïnvloeden schrijft laat ons zien hoe dat werkt en ook good old Watzlawick vertelt ons al dat mensen beinvloeden met maar vooral zonder woorden. We doen graag anderen na , vooral mensen die we bewonderen. UIt mijn eerste jaarscollege's in Amtsrdam herinner ik mij dat we ons daar zelfs vaak niet bewust van zijn. An de andere kant zijn we altijd bezig met ons onderscheiden. Dat beschrijft Alfred Adler heel mooi in zijn verzameld werk 'Human Nature' . De mens ontwikkeld zich dus in een spanningsveld en is zich daar meestal niet eens van bewust. Het is de moeite waard om in dit perspectief het werk van Johathan Haidt te…