Even voortborduren op de blog van vorige week … Wat is de mens? Lezers kwamen met interessante antwoorden. Bijvoorbeeld: een wezen dat zich graag en gemakkelijk laat beïnvloeden, vooral door mensen die we bewonderen. De Artifical Intelligence Chatbox van Microsoft levert zelfs definities vanuit diverse gezichtshoeken. Biologisch gezien zijn we een hoogontwikkelde primaat, levensbeschouwelijk gezien een denkend wezen, in staat tot (zelf)reflectie, fantasie en empathie. En dan is er natuurlijk de theologie. De dichter van Psalm 8 heeft het over ‘bijna tot een god gemaakt’, geroepen om te heersen over ‘alle werken van Uw handen’. Dat heersen ligt tegenwoordig trouwens wat gevoelig. In Bijbelse tijden moest de mens zich staande houden tegenover een in allerlei opzichten dreigende natuur: hitte en droogte, misoogst, wilde dieren, er was van alles om over te ‘heersen’, want anders kostte het je de kop. Maar tegenwoordig moeten we weer leren, dat ook wij mensen deel van de natuur zijn en dat al een al te grenzeloze interpretatie van ‘heersen’ niet alleen de flora en de fauna, maar ook onszelf en onze (klein)kinderen de kop kan gaan kosten. Zelf ben ik afgelopen week een paar maal bepaald bij de vraag, wat nu eigenlijk ‘zondig’ betekent. De gangbare interpretatie van morele miskleun is niet onjuist, maar veel te beperkt. Zeker, soms schiet je uit je slof, ben je door moeheid of lichamelijk ongemak even wat minder begrijpend, geduldig en empathisch. Maar talloze mensen, ik durf mezelf daar ook bij te rekenen, doen enorm hun best om een zinvol en zuiver leven te leiden, en ik ga er zomaar van uit dat alle lezers van deze blog tot die categorie behoren. En toch breken ook mij dingen bij de handen af. Ervaar ik dat goede bedoelingen niet altijd tot gewenste resultaten leiden. Merk ik dat ik soms niet goed geluisterd of gekeken heb en daardoor een ander niet heb gegeven wat hij of zij van me had mogen verwachten. Soms maak ik fouten, bv. in het verkeer, waardoor een medeweggebruiker zich rot schrikt of boos wordt. En dat misschien weer op een derde afreageert. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Van alles wat je ook ‘zonde’ kan noemen. Niet in de zin van actief bewust kwaad (willen) doen, maar in de zin van ‘ontoereikend, niet goed genoeg, gemiste kans’. Een vraag die daaraan vasthangt, is: maakt ons dat schuldig? Tegenover de Schepper? Of, voor wie niet in God kan geloven, tegenover ons nageslacht, tegenover onze medeschepselen, tegenover Moeder Aarde? Of moeten we elke morele dimensie hier maar buiten houden? Zijn we wat we zijn omdat we nu eenmaal zijn wat we zijn? Maar wie leeft consequent volgens die filosofie?
Comments