Culemborg – of Kuilenburg zoals Betuwnaren zeggen – is een klein, multicultureel stadje aan de Lek. Met in de binnenstad prachtige oude gebouwen, waaronder als grootste blikvanger de Grote of Barbarakerk, trots eigendom en tegelijkertijd financieel loden last voor de steeds grijzer wordende protestantse gemeente alhier. Maar daar wil ik het helemaal niet over hebben. Culemborg kent ook het veel te hoge aantal van 39 Stolpersteine, in 2012 door de Duitse kunstenaar Gunther Demnig eigenhandig ingemetseld. Het zijn even zovele herinneringen aan Joodse medeburgers die na mei 1945 niet teruggekeerd zijn. Aan hen herinnert ook het gebouw dat in de volksmond nog vaak als ‘de synagoge’ wordt aangeduid, soms met de toevoeging ‘voormalige’. Het gebouw herbergt tegenwoordig Nederlands Gereformeerde kerkgangers en daarnaast is het dikwijls trefpunt voor muziek- en cultuurliefhebbers, voor wie op deze locatie voor de lockdown – en ongetwijfeld vanaf heden tal van aantrekkelijke evenementen worden aangeboden door de culturele vereniging De Roos van Culemborg. Maar ook daar wil ik het niet over hebben. Wat ik wil vertellen, stond in een piepklein berichtje ergens rechts onderin het regionale nieuwsblad. Dit was de kop: Weer diensten in synagoge. Het was het woordje “weer” dat mijn aandacht trok. En terecht, want het artikel begon met een mededeling waarvoor ik eigenlijk de vlag had willen uitsteken: “Na 75 jaar worden in de synagoge aan de Jodenkerkstraat in Culemborg weer sjoeldiensten gehouden.” Na 75 jaar zijn er blijkbaar in en rond Culemborg voldoende Joodse gelovigen om een minjam (tien personen) te kunnen vormen en met elkaar de Thora te lezen en te bidden. Ik dacht aan die 39 Stolpersteine in ons stadje. En aan het monument aan de achterzijde van de synagoge. Ik moest even slikken van ontroering. Weer sjoel in de vrijstad! Baruch hasjem!
