Vorige week donderdagavond stond mijn oudste zoon voor de deur. Op zijn arm een van zijn tweelingdochtertjes van tien maanden. Hij zag er enigszins verreisd uit, maar we waren intens blij hem te zien. De week daarvoor was hij vertrokken uit hun woning in een dorpje onder de rook van Kiev, met vrouw en dochtertjes, schoonmoeder en twee katten. Achterin de auto: proviand, babyspullen, een grote jerrycan brandstof en tassen met kleding. Hij heeft geluk, hij rijdt een grote auto met veel bagageruimte. Op 24 februari zijn ze door het geluid van explosies en inslagen ruw gewekt. Vervolgens met twee gezinnen in twee auto’s op weg gegaan naar de Roemeense, later naar de Moldavische grens. Omdat dezelfde dag echter door de Oekraïense overheid de martial law werd uitgevaardigd, die bepaalde dat Oekraïense mannen tussen de 18 en 60 jaar het land niet meer mochten verlaten, kon zijn zwager het land niet meer uit. De twee gezinnen besloten solidair met elkaar te blijven. Na de nodige omzwervingen, inclusief een barre, koude nacht in de auto, kwamen ze uiteindelijk in de stad Lvyv. Onderweg werden ze herhaaldelijk geconfronteerd met de hartverscheurende aanblik van veel te jonge jongens met een wapen, die bij de dorpskerk de priesterlijke zegen meekregen om volstrekt ongetraind de oorlog tegemoet te gaan. Ze zagen de ellenlange rijen auto’s bij pompstations, van mensen die hoopten nog een paar liter brandstof te kunnen bemachtigen om de grens te bereiken. In Lvyv slaagden ze erin een appartementje te vinden, waar ze enkele nachten hebben doorgebracht, met drie kinderen en vijf volwassenen (en de twee katten) in een veel te kleine ruimte, ’s nachts herhaaldelijk wakker geschud door het luchtalarm dat hen naar de schuilkelders riep. Uiteindelijk heeft mijn zoon na sterk aandringen van zwager en schoonzus besloten zijn gezin en schoonmoeder in veiligheid te brengen. Wij kregen drie vermoeide en geemotioneerde volwassenen binnen. Innerlijk verscheurd tussen de blijdschap dat ze veilig zijn en dankbaarheid om alle warmte waarmee ze ontvangen worden, en anderzijds met een forse portie ‘survivors guilt’, het knagende gevoel dat ze landgenoten, familie en vrienden in de steek hebben gelaten. Een gevoel dat zich niet door rationele argumenten laat overstemmen. Ooit werd op veel vluchtelingen door een van onze politieke schreeuwers het woord ‘gelukzoekers’ geplakt. Alsof zoeken naar geluk geen legitiem menselijk streven is. Maar afgezien daarvan, de overgrote meerderheid is niet eens op zoek naar geluk, maar noodgedwongen op drift geraakt. Nu mijn eigen zoon met zijn gezin tegen wil en dank tot die categorie behoort, besef ik eens te meer dat niemand uit weelde vlucht. Zij hebben het geluk van een warme ontvangst. Maar hun thuis is daar, en hun hart is - voor minstens vijftig procent - daar.
